Тэтгэвэр тэтгэмжийг нэмэх 700 тэрбумын эх үүсвэрийг хаанаас хайх вэ 

Өнөөдөр Засгийн газар хуралдаж, үргэлжлүүлээд УИХ ээлжит бусаар чуулахаар товлоод байна. Гол нь цагаан сараас урьтаж тэтгэвэр тэтгэмжийг нэмэх асуудлаар ийн “түргэн авсан” хэрэг. Тэтгэвэр нэмэх  асуудал гэнэт босч ирсэнгүй. УИХ-ын олонхын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн  болон Сангийн сайд Б.Жавхлан энэ асуудлыг судалж байгаа гэж ярьсаар байгаад УИХ-ын чуулганыг завсарлуулсан юм даг. Тэгэхээр тэтгэврийг ямар эх үүсвэрээр хэдэн хувиар нэмэхээ хэдийн судалчихсан, одоо албажуулах процесс л үлдсэн байх.

УИХ-ын М.Оюунчимэгийн яаран жиргэснээр тэтгэврийн доод хэмжээг 500 мянган төгрөг болгоно  гэжээ. Ер нь тэтгэврийн зөрүүг арилгах амлалт МАН-ын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрт цагаан дээр хараар бичигдсэн байгаа. Үүн дээр  тэтгэврийг жил бүр  инфляцтай уялдуулан нэмж байх хууль бас бий. Гэхдээ МАН аль алинд хойргодуухан хандаж байгаад  “сэрж” байгаа нь энэ.

Энэхүү нэмэгдэлд 700 орчим тэрбум төгрөг хэрэгтэй гэсэн тооцоолол байгаа ажээ.  Харин энэ эх үүсвэрийг хаанаас гаргах вэ гэдэгт Б.Жавхлан сайд тэргүүтэн толгойгоо “гашилгаж” шийдлээ олсон байх.  УИХ 2022 оны төсвийг хэрхэн яаж тодотгох нь өнөөдөр тодорхой болно.

Гэхдээ энэ 700 тэрбумыг гаргая гэвэл боломж бий. Үүнийг жишиж харвал цар тахлын үед Эрдэнэт үйлдвэр  улсад өгдгөө өгч төрд төвлөрүүлдгээ төлөөд үлдсэн ашгаараа аж ахуйн нэгж, айл өрхийн цахилгаан дулааны төлбөрийг төлөхөд зарцуулсан 700 шахам тэрбум төгрөгтэй ойролцоо хэмжээ. Төсвийнхөө зарлагыг сайн самнаж шүүвэл нөгөө Бурхны цогцолборт 32 тэрбумыг төсөвлөсөн шиг ач холбогдол багатай, тойргийг тойглосон зарлагууд захаас аван байж таарна.

Өчигдөр АН-ын ЕНБ дарга Ч.Өнөрбаяр “Яг ийм байдлаар хөшөө дурсгал барих 212 ажлын жагсаалт байна. Үүнийг цуцлах шаардлагатай”  гэж мэдэгдлээ.  Бүр нэг ноцтой мэдээлэл гэвэл хөшөө дурсгалд зориулж төсөвлөсөн  мөнгө тэтгэврийнхээс хэд дахин илүү байгаа тухай ч дуулдаж байна. Тэгэхээр эндээс тэтгэврийн нэмэгдлийн хөрөнгө мөнгөний эх үүсвэрийг хайж таарах биз.

Техник эдийн засгийн үндэслэл  /ТЭЗҮ/ нь хийгдээгүй барилга байгууламж, элдэв төсөл төсөвт суудаг. Авилгажсан төсвийн нэг шалтгаан энэ болдог. Тэгэхээр 2022 оны тэтгэврийн нэмэгдлийн хөрөнгийн нэг хэсэг энд нуугдаж байх боломжтой.

Улсын төсвийн багагүй хэсэг нь дарга нарын ямбанд зарцуулагддаг гэдгийг иргэдийн зүгээс хамгийн их шүүмжилдэг. Тухайлбал УИХ-ын гишүүд гар утас, хэвлэл захиалга гэхчлэн зардлаа төрөөс даалгадаг. Үүн дээр тойрогт ажиллах унаа машин, томилолт гээд төсвийн зарлага гарлагыг  нэмэгдүүлдэг. Иргэдийн эгдүүцэх энэ мэт шалтгаан бий.

Эдгээрээс хамгийн их эсэргүүцэлтэй тулгардаг нь тойргийн мөнгө.  Анх 10 саяас эхэлж байсан энэ мөнгө эдүгээ хэдэн тэрбумаар хэмжигдэх болтлоо өсөөд буй.  Мөнөөх л төсвийг тарааж тарамдуулдаг хүчин зүйлийн нэг нь энэ.  2022 оны тухайд УИХ-ын гишүүдэд тойргйн мөнгө  4 тэрбум төгрөг хуваарилсан гэх мэдээлэл яригддаг. Энэ бол өнгөрсөн намрын Тэрэлжийн уулзалтаас хойш тодорхой болсон мэдээлэл.  

Хэрэв энэ тооцооллоор бол 76 гишүүний тойргийн мөнгө 304 орчим тэрбум төгрөг болно.  Энэ чинь мөнөөх Засгийн газрын эрж хайж байгаа эс үүсвэр буюу тэтгэвэр нэмэхэд шаардлагтай 700 тэрбумын бараг тэн хагас нь эндээс шйдэгдэх  боломжтой гэсэн үг.  Түүнчлэн дарга нарын унаа машинаа шинэчлэх, албан өрөө тасалгааны тавилга,  техник тоног төхөөрөмж, гадаад томилолт, бүр амралт  гээд төсвөөр бол тоглоно доо.  Тэрбумтнууд төрөөс  шил шилээ харан төрсөөр л байгаа.

Энэ бүхнээс Монголын төр төсвийн хөрөнгөөр дутагдаж байгаа биш харин гараа угааж, туйлж байх шиг л харагддаг. Тийм болхоор өгье гэвэл энэ мэт тансаглалаа танаж, хэдэн хөгшдийнхөө гарыг тэнийлгэх боломж бол байнаа, байна.

 Б.Тулга