Гэрлийн баяр буюу Ханука баяр

Хэзээ нэгэн цагт кинон дээрээс Ханука гэдэг үг сонсож байсан уу? Тэгвэл жил бүрийн 11 сарын сүүлээс 12 сарын сүүл хүртэл Еврейн кислев хуанлийн 25-нд эхэлж, 8 өдөр дараалан үргэлжлэх Еврейчүүдийн Ханука баяр болдог байна. Энэ жилийн хувьд 2021 оны 11 сарын 28-нд нар жаргахаас эхлээд 12 сарын 6-ны шөнө хүртэл үргэлжилнэ.

 

Ханукаг МЭӨ 200 оны орчимд өнөөгийн Израйлын газар нутгийг Ассирийн Грекчүүд эзлэн авч, эзэн хаан 3-р Антиох ард түмнийг Грекийн бурхадад мөргө хэмээн шаарджээ. Харин үүнийг эсэргүүцсэн хүн цөөтөй Иудейн арми /The Maccabees/ тэднийг ялан дийлсэний дараа нурж, сүйдсэн Иерусалимын ариун сүмд ирэхэд менора /8 лаатай суурь/-д нь 1 шөнийг гэрэлтүүлэх хэмжээтэй цэвэр тос үлдсэн байх бөгөөд тэр лаа уг нь 1 шөнийг гэрэлтүүлэн асах ёстой байсан ч 8 өдрийн турш тасралтгүй асчээ. Энэ тосны бэлгэдэл нь Бурхан тэднийг орхиогүй, амьдрал нь цаашид хэвийн үргэжлэх, мөн чидун жимсний тосыг ихээр үйлдвэрлэх гэсэн 3 итгэл найдварыг өгчээ.

 

Гэрлийн баярыг тэмдэглэхдээ эхний шөнө менора /9 лааны суурь/-гийн эхний лааг бусдаасаа арай өндөр голын 9 дэх лааг /шамаш гэдэг/-аар асаах бөгөөд энэ мэтчилэн шөнө бүр 1 лааг нэмж асаасаар 8 дахь шөнө бүх лаанууд асч харанхуйг гэрэлтүүлдэг. Менораг дэлхийг гэрэлтүүлэхийн тулд цонхны дэргэд байрлуулна.

 

Гэрлийн баярыг тэмдэглэхдээ дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа Еврейчүүд тухайн улс орон, нөхцөл байдал, амьдралын хэв маягаасаа хамаарч өөрийнхөөрөө тэмдэглэх ч хамгийн гол нь шөнө менораг асааж, гаднах түнэр харанхуйд гэрэл түгээдэг аж.

 

Ханукагийн үеэр гэр бүл, найз нөхөд, дотны хүмүүс нэг дор цугларан, хоол унд элбэг дэлбэг байхаас гадна нэгэнт гэрлийн баяр, тосны бэлгэдэлтэй учир бүх хоолоо тосонд шарж, хуурч бэлтгэнэ. Баярын ширээг Латка нэртэй төмсний бялуу /шарвин/, цэлцэгнүүрэн донат болон бусад олон төрлийн хоол, амттан чимнэ. Хоолны дараа дрэйдэл /4 талт, ээрмэл шиг эргүүлдэг/ тоглоомоо тоглон, бэлтгэсэн бэлэгнүүдээ хоорондоо солилцоно. Баярын үеэр хүмүүс хоорондоо ханука самеах хэмээн мэндлэх бөгөөд энэ нь гэрлийн баярын мэнд хүргэе гэсэн утгатай аж.

 

Сонирхуулахад өвлийн улиралд тэмдэглэдэг Ханукагийн үеэр хоорондоо бэлэг солилцох ёс огт байгаагүй ч Америк юмуу барууны оронд суурьшсан Еврейчүүд өвлийн баярын үеэр өөр хоорондоо бэлэг солилцдог болсон нь баяр илүү глобалчлагдсаныг илтгэнэ.

 

• Еврейн кислев хуанли нь 9 сартай, сар бүр нь 29-30 хоногтой. Тиймээс Грегорийн тооллоор жил бүр өөр өөр өдөр тохиодог.

• 1951 онд Израйлын ерөнхий сайдаас менора бэлгэнд авсан АНУ-ын ерөнхийлөгч Харри Труман тухайн жилд анх удаа цагаан ордонд Ханукаг тэмдэглэхдээ Израйлыг дэмжиж байгаа гэдгээ давхар илэрхийлж байсан бол 1979 оноос ерөнхийлөгч Жимми Картер албан ёсоор тэмдэглэснээс хойш жил бүр тэмдэглэж байгаа.

• Нью Йорк хотын Гранд Арми Плаза дэлхийн хамгийн том менораг босгожээ. 2020 оны 12 сарын 2-оос 12 сарын 9-ны хооронд 975 см өндөр, 1814 кг жинтэй менораг шөнө болгон нэг нэгээр нь асааж байв.

• 1800-аад оны сүүлээс дэлхийд танигдаж эхэлсэн Ханука бол Еврейчүүдийн хамгийн гол баяр биш юм. /Pesaḥ (Passover), Shavuot (Feast of Weeks, or Pentecost), and Sukkoth (Tabernacles)/

• Жил бүр Ханукагийн үеэр 17,5 сая гаруй суфганиёт буюу желли донатыг зөвхөн Израйлд иддэг аж.

• Менора буюу лаануудыг баруунаас зүүн рүү өрдөг боловч асаахдаа зүүнээс баруун руу буюу хамгийн сүүлд өрсөн лаанаас эхлэн асаадаг.

 

Эх сурвалж:  Хашир Анжигай ингэж хэлэв Блог
  https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=6477305972340420&id=138296312908116