Улсын дээд эрхийг жинхэнэ ардад эдлүүлэн, нийтээр сүслэн дагавал зохих анхдугаар Үндсэн хуулиа баталсан өдөр 

 Улсаа тунхагласны 97 жилийн ойн баярын өдөр өнөөдөр тохиож байна. "Монгол гэдэг нэр ертөнцийн чихнээ дуурсгалтай Монголын төлөө гэсэн санаа бидний зүрхэнд уяатай" хэмээн их зохиолчийн шүлэглэсэнчлэн эдүгээгээс 97 жилийн өмнө Монгол Улс анхдугаар Үндсэн хуулиа баталж эрх чөлөөгөө дархалж байжээ. Энэ бол Монголчуудын түүхэнд үүрд хүндлэгдэн дурсагдах бас бахархан дагах үйл явдал байв. 

Түүх сөхвөл:  97 жилийн өмнөх энэ өдөр Монгол Улс 1924 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр Монгол улс анхдугаар Үндсэн хуулиа баталж, Хаант засгаас Бүгд найрамдах засаглалд шилжиж, хамжлагат ёсыг халан, үндэсний ардчилсан өөрчлөлт, эрхзүйн чухал зарчмууд, улс төрийн цоо шинэ тогтолцоог хуульчлан баталгаажуулж байв. 

Улсын анх дугаар Их хурал Нийслэл хүрээнд болж халхын дөрвөн аймаг, Дөрвөдийн хоёр аймаг,  Алтай ба Хөвсгөлийн Урианхай хошууд, Дарьганга, Ховдын тариачин хошуу ба ардын цэргийн ангиудаас нийт 90 хүн их хуралд сонгогдсоноос 77 төлөөлөгч оролцжээ. Их Хурлаар олон чухал асуудал хэлэлцэж шийдвэрлэсний дотор анхдугаар Үндсэн хуулийг 1924 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр санал нэгтэй баталсан нь тус улсын тусгаар тогтнол, улс орны бүрэн эрх байдлыг хангахад юугаар ч үнэлж байршгүй түүхэн үйл явдал болсон юм. 

 Анхдугаар Үндсэн хууль батлагдсан нь нийгэм эдийн засгийн олон ололтыг  бий болгон батжуулсан төдийгүй Монголын газар шороо, хөрсөн доорх баялаг, ой мод, ан амьтан зэргийг ард түмний өмч гэж зарлаж байжээ. Түүнчлэн иргэдийн сонгох сонгогдох эрхийн асуудлыг хуульчлан Азид анх удаа Монгол Улс эмэгтэйчүүд эрчүүдтэй адил тэгш эрхтэй байх явдлыг хангаж өгсөн юм. Энэ бүхэн  Монголын түүхийн асар том үйл явдал болсон юм. 

Анхны Үндсэн хуулийн 1-р зүйлд “Бүх Монгол Улсыг үүнээс хойш Бүгд найрамдах Бүрэн эрхтэй Ард улс хэмээж, улсын дээд эрхийг жинхэнэ ардад эдлүүлэн, улсын аливаа хэргийг УИХ ба мөн хуулиар сонгогдсон Засгийн газраас гүйцэтгэн шийдвэрлүүлэх явдлыг нийтээр сүслэн дагавал зохино” гэжээ

Тусгаар тогтносон Монгол Улсын 14 дүгээр он буюу 1924 оны энэ өдөр "Бүх Монгол Улсыг үүнээс хойш Бүгд найрамдах бүрэн эрхтэй Ард Улс" хэмээн дотоод ба гадаадад тунхаглан зарлаж, хуульчлан бататгасныг ХХ зууны түүхэн дэх онцгой үйл явдал хэмээн үздэг.

 Манай улс Бүгд Найрамдах Улс тунхагласны баярын өдрийг нийтээр тэмдэглэх баярын өдөр болгон ёслол төгөлдөр тэмдэглэж ирсэн уламжлалтай ч 2012 оноос уг өдрийг  "Нийтээр тэмдэглэх баярын өдөр" болгон сэргээж хуульчилсан юм.

Анхдугаар Үндсэн хууль батлагдсан 11 дүгээр сарын 26-ныг "Улс тунхагласны баяр" хэмээн зарлаж, бүх нийтийн амралтын өдөр болгон, тэмдэглэж,  үндэсний бөхийн  барилдааныг жил бүр зохион байгуулдаг юм.

Улс тунхагласны ойн барилдаан

Энэхүү барилдааныг  1990 оноос хойш өнөөг хүртэл тогтмол зохион байгуулсаар ирсэн. Харин  барилдаан 1996 онд тодорхой шалтгааны улмаас зохион байгуулагдаагүй бөгөөд мөн 2009 онд N1H1вирусын улмаас зохион байгуулагдаагүй өнжсөн байна.

Түрүү үзүүр хүртсэн бөхчүүд

1990 Д.ав Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ.  У.арс Мядагийн Мөнгөн 
1991 У.з Цэдэндамбын Баярсайхан,  Д.ав Хорлоогийн Баянмөнх 
1992 Д.ав Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ,  Д.ав Агваансамдангийн Сүхбат 
1993 Д.ав Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ,  У.ав Одвогийн Балжинням 
1994 У.з Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар,  У.г Пунцагийн Сүхбат 
1995 У.арс Дуламжавын Мөнх-Эрдэнэ,  У.з Дамирангийн Бумбаяр 
1996 өнжсөн
1997 Д.ав Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ, У.арс Дуламжавын Мөнх-Эрдэнэ 
1998 Д.ав Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ,  У.г Баянмөнхийн Гантогтох 
1999 Д.ав Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ, У.г Баянмөнхийн Гантогтох 
2000 У.ав Долгорсүрэнгийн Сумъяабазар,  Д.ав Агваансамдангийн Сүхбат 
2001 У.ав Долгорсүрэнгийн Сумъяабазар,  У.х Гунгаагийн Элбэг 
2002 Д.ав Агваансамдангийн Сүхбат,  У.г Ишдоржийн Доржсамбуу 
2003 Д.ав Гэлэгжамцын Өсөхбаяр,  Д.ав Агваансамдангийн Сүхбат 
2004 У.г Ишдоржийн Доржсамбуу, Д.ав Гэлэгжамцын Өсөхбаяр 
2005 Д.ав Гэлэгжамцын Өсөхбаяр, У.арс Батжаргалын Ганбат
2006 У.арс Дагвадоржийн Азжаргал,  У.х Түмэнсанжаагийн Мөнгөнцоож 
2007 Д.ав Гэлэгжамцын Өсөхбаяр,  У.г Дамбийн Рагчаа
2008 У.г Ишдоржийн Доржсамбуу,  У.арс Доржпаламын Ганхуяг
2009 өнжсөн
2010 У.ав Чимэдрэгзэнгийн Санжаадамба,  У.н Шоовдойхүүгийн Тогтохбаяр
2011 У.г Нямдоржийн Ганбаатар,  У.н Эрдэнэбилэгийн Энхбат
2012 У.арс Пүрэвийн Бүрэнтөгс,  У.ав Чимэдрэгзэнгийн Санжаадамба 
2013 У.ав Чимэдрэгзэнгийн Санжаадамба,  У.з Батзоригийн Батмөнх
2014 У.ав Сүхбаатарын Мөнхбат,  У.з Баатархүүгийн Пүрэвсайхан 
2015 У.ав Чимэдрэгзэнгийн Санжаадамба, У.арс Пүрэвийн Бүрэнтөгс
2016 У.ав Чимэдрэгзэнгийн Санжаадамба, У.арс Пүрэвийн Бүрэнтөгс 
2017 У.ав Чимэдрэгзэнгийн Санжаадамб, У.г Өлзийтогтохын Бат-Орших 
2018 У.г Батнасангийн Гончигдамба,  У.арс Цэдэвийн Содномдорж