Д.Хаянхярваад хариуцлага яаж тооцохоос Төр, засгийн авлигын эсрэг зүг чиг, зүрх зориг харагдана

Д.Хаянхярваа хэмээх МАН-ын нөлөө бүхий кадруудын нэг авлигын хүндхэн хэрэгт унаад буй. Түүнийг анх баривчлагдахад “Миеэ-гийн фракцид өгч буй  сануулга” төдийгөөр төсөөлж байсан нь гэнэхэн бөгөөд  хөнгөхөн ойлголт байж. 

Мэдээллийн  эх сурвалжууд Д.Хаянхярвааг “Эрдэнэс монгол” ХХК-ийн гүйцэтгэх удирдлагаар ажиллаж байх явцдаа О гэгчээс 3 удаагийн үйлдлээр нэг сая ам.долларыг ойрын хамаарал бүхий хүмүүсээрээ дамжуулж авсан тухай мэдээлж байв. Хэрэв энэ мэдээлэл үнэн бол  тэр их гарын авлигач байсан байж таарна. Тэгвэл  хамгийн сүүлд дуулдаж буй мэдээллээр  тэрбээр  авлига авснаа хүлээн  зөвшөөрч, хэргээ хялбаршуулсан журмаар шийдүүлэхээр хүсэлт гаргажээ. Аврал нь энэ хялбаршуулсан журам.

Хэргээ хүлээгээд хялбаршуулсан журмаар торгуулаад өнгөрдөг  тийм нэг гэм буруутны толгойг илдэг заалтыг  2015 онд Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулахдаа нэмж, хөнгөн ял оногдуулах, торгуулиа төлөх боломжийг олгосон байдаг.

Хот тохижуулахын үйлчлэгч Хорлоо, Толгойтын  чиглэлийн том оврын автобусны жолооч Тогмид гуай авлига авахгүй.  Тэгэхээр энэ хялбаршуулсан журам гэгч  нь цагаан захтануудад зориулсан төрийн саймширал байж таарна. Ерөнхий логикоороо  авлигыг өөгшүүлсэн зохицуулалт гэмээр.

Зөвхөн 2020 онд гэхэд авлига, албан тушаалын хэрэгт холбогдож, яллах дүгнэлт үйлдүүлсэн 31 албан тушаалтанд холбогдох 16 хэргийг шүүхээс хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэж “буян үйлдсэн” тоо баримт дурдагджээ.

Ерөнхий сайд саяхан  өөрийнхөө тэргүүлдэг Үндэсний хорооны хурал дээр “Авлигын хэрэг хийчихээд хялбаршуулсан журмаар шийдэгдчихдэг, ял нь хөнгөн тул ял авч гарч ирээд олон юм ярьдаг. Ял авсан нь шүүхээр шийдэгдсэний дараа магадлан болон ял хөнгөрүүлэх бодлого дээр манайх их энэрэнгүй юм билээ” гэж хэлжээ.

Авлигчиддаа ингэж энэрэнгүй ханддаг хэрнээ тарьж ургуулсан ногоогоо гудамжинд худалдсан ногоочдоо  нохой адил хөөж туудаг, торгодог ялладаг  ийм л ялгавартай зэрэгцээ хоёр хандлага харагдаад байгаа юм даа.   

Харин Л.Оюун-Эрдэнэ Ерөнхий сайдаар томилогдсоныхоо дараа авлигын эсрэг аяныг эхлүүлээд байгаа нь сайшаалтай. Үнэг,чонын ав хийхгүй ч оноох ялыг нь чангатгаад, хөрс суурийг нь  хөндөөд өгвөл нэг алхам.

 Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ  Засгийн газрын тэргүүнээр томилогдоод, дөрвөн үндсэн зорилт дэвшүүлэн ажиллахаа УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд мэдэгдсэн. Эдгээрийн нэг нь шударга ёсыг тогтоох явдал байсан бөгөөд  үүний тулд Авлигатай тэмцэх эрх зүйн орчныг сайжруулах нь энэ ажлын нэг үндсэн чиглэл хэмээн тодотгож байв.

Монгол Улс авлигын ерөнхий зураглалаараа бол хэцүүхэн орны нэг. Тодруулбал, Транспэрэнси Интернэшнл олон улсын байгууллагын гаргадаг "Авлигын төсөөллийн индекс"-ээр 180 улсаас 111 дүгээрт жагсаж байна.

Засгийн газар өнгөрөгч долоодугаар сард ХЗДХ-ийн сайд Х.Нямбаатараар ахлуулсан  Авлигын эсрэг ажлын хэсэг байгуулсан нь  дээрхи хөөрхийлөлтэй арчаагүй дүр байдлыг засч залруулах зорилготой. Тухайлбал, Авлигын төсөөллийн индексийг хоёр жилийн хугацаанд хоёр оронтой тоонд буюу 100-аас доош  оруулах, авлигчдад оноох ялын бодлогыг чангатгахаар зорьж буй.  Харин хэрхэн яаж чангалах нь одоогоор тодорхойгүй ч нэгэнт л авлигын хэрэгт холбогдсон  бол төрд дахин ажиллах эрхгүй болох бололтой. Ямартай ч бас Шүгэл үлээгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийг өргөн барилаа. 

Ерөнхий сайд  "Өнгөрсөн зургаан сард төрийн өндөр албан тушаалтнуудтай холбоотой 85 хэрэг шүүхээр эцэслэгдэж байгаа. Тэр дунд таньж мэддэг ч хүн байна. Томилсон гишүүнээрээ утасдуулаад аргална гэдэг итгэл үнэмшил байсан байх. Намайг Авлигын эсрэг үндэсний хороог ахалж байхад над руу хэн нэгнээр утасдуулаад нэмэр байхгүй. Цаашид энэ ажил улам эрчимжинэ. Ингэж байж авлигад цэг тавихгүй бол Монгол Улсад хэн ч хөрөнгө оруулахгүй, бизнесийн энгийн орчин бүрдэхгүй. Тиймээс хатуу байна гэдгээ илэрхийлсээр байгаа. Шаардлагатай бол зарлаад явах эрх зүйн системд орж болзошгүй”  гэдгээ илэрхийлсэн.

Хатуу байна гэдгээ хэлжээ. Харж л байя. Олон нийтийн зүгээс албан тушаалын байдлаа урвуулан авлига авсан Д.Хаянхярваад ямар хариуцлага тооцох вэ гэдгийг харж л байгаа. Үүнээс төр засаг авлигын эсрэг  тэмцэх хэр зориг эрмэлзэтэй байгаа нь харагдана.  

 Г.Учрал