Засгийн газар хуулийг хуулиар “дарж” онцгой эрх мэдлээ үргэлжлүүлэх үү

Дуулдаж буй шинэхэн мэдээлэл гэвэл Сангийн яамнаас  “Коронавируст халдварын цар тахлын үеийн эдийн засгийн сэргэлтийг эрчимжүүлэх тухай” хуулийн төслийг боловсруулж ойрын үед өргөн барихаар төлөвлөж байгаа ажээ.

Хуулийн зорилго нь нэрнээсээ бараг тодорхой. Коронавирусийн улмаас эдийн засагт үзүүлж буй сөрөг нөлөөллийг бууруулж, эдийн засгийн сэргэлтийг эрчимжүүлэхтэй холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулах явдал.

Энэ хуулийн төслийг онцлох шалтгаан гэвэл Монгол улсад урьд  өмнө яригдаж байгаагүй, бүр огт дуулдаагүй зарим үйл ажиллагааны харилцааг зохицуулахаар тусгажээ. Тухайлбал, казино байгуулах,  хурдан морины бооцоот уралдаан, зарим төрлийн мансууруулах үйлчилгээ бүхий ургамлыг эмийн зориулалтаар тариалах,экспортлох  гэхчлэн.

Казино байгуулах тухайд гэвэл байсхийж байгаад яригддаг, тэгээд мартагддаг төслүүдийн нэг. Гэхдээ казиног Монголд нээх нь эдийн засаг талаасаа ихээхэн ач холбогдолтой. Уг нь манай дарга нар жигтэйхэн дуртай, Солонгос, Макао явж хойрхойгоо дардаг баримт үе үехэн дэлгэгддэг. У.Хүрэлсүх засаг толгойлж байхдаа казино тоглосон зарим Төрийн албан хаагчдыг “бөмбөрүүлсэн” боловч гаалийн нэг хурган даргаар туг тахих маягаар ажлаас нь халахаас хэтрээгүй.  

Мөн хуулийн төсөлд гадаадын анчдад олгох агнуурын зөвшөөрлийн тоог хоёр дахин нэмэгдүүлэхээр тусгаж байгаа юм байна. Идлэг шонхорынхоо экспортыг мөн хэмжээгээр нэмэгдүүлнэ. Ерөнхий зургаараа бол малынхаа тоо толгойг мэдэхгүй ч хоттой хонь руугаа хутга бариад орохтой адил юм. Тусгай зориулалтын агнуурын популяцийн нөөцөө хэдийд хэр зэрэг үнэн зөв тогтоочихсон болоод ингэж  нэмэгдүүлж байгаа нь тодорхойгүй.

Хэдэн жилийн өмнөх тоо баримтаар улсын хэмжээнд ан агнуурын 60 орчим бүс нутаг байсан санагдана. Мөн нийт 6000 гаруй аргаль угалз, 12 000 орчим янгир ямаа байна гэсэн тоо баримт байна. Гэхдээ бас л хуучирсан мэдээлэл.  

Хурдан морины бооцоот уралдаан Монголд л албан ёсоор байгаагүй байх. Тэгснээс дэлхийн улс орнуудад байдаг л зүйл гэж байна. Гэхдээ үүнийг олон улсын жишиг стандартаар нь байгуулаад анхнаас нь зөв чиглүүлээд явчихвал цаашдаа хөгжиж дэвжихэд нь тустай байх. Тэгснээс одоогийн уяачид сонирхогчдын хэмжээнд зохион байгуулдаг бооцоот уралдааны агуулга хэлбэрээр гэвэл жалга хонхороосоо хэтрэхгүй, эдийн засгийн үр өгөөж ч үгүй хоцорно. Нөгөө талаасаа хүүхдийн эрхийн асуудал яригдана.  

Харин мансууруулах үйлчилгээтэй эмийн ургамлыг тариалах, экспортлох  нь долоо хэмжиж нэг огтлох асуудал байж таарна. Мөн хуулийн төсөлд дурдагдсан 35000-100000 ам долларын хураамжтай тусгай зөвшөөрлүүдийг  Засгийн газраас олгоно.

Нэг иймэрхүү хууулийн төсөл яригдаж байна. Хэрэв УИХ-ын босгыг давбал  улс орны эдийн засгийн урсгалыг боломжийн хэрээр тэтгэх нь дамжиггүй.

Энэ хуулийн үйлчлэл 2024 оны 12 дугаар сарын 31 хүртэл буюу 2025 он хүртэл үйлчлэх юм. Гэхдээ хуулийн төсөлд  онцгой гэмээр нэг заалт бий. Тодруулбал, хуулийн төслийн 2.3-д “Энэ хуулийн зохицуулалт бусад хуультай зөрчилдвөл энэ хуулийг хэрэглэнэ” гэжээ. Өөрөөр хэлбэл дархан эрхтэй, “ноёны бөх” гэгч шиг л юм байх нь.

Яг одоогийн мөрдөж байгаа  Ковидын эсрэг хууль бас онцгой бүрэн эрхтэй. Бүтэн нэрээрээ бол  “Коронавируст халдвар (КОВИД-19)-ын цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх, нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулах тухай хууль” гэсэн урт нэртэй. Тусгай зориулалтын энэ хуулиар  Засгийн газар онцгой журмаар асуудлаа шийдвэрлээд явах боломжийг олгох үүднээс парламент хууль тогтоох эрх мэдлээ Засгийн газарт шилжүүлсэн  гэсэн үг.  Үр дүнд нь томилгоог дур зоргоороо хийж, төсвийн хяналт сул болсон. Зарим тохиолдолд бүр Үндсэн хуулиас гадуур ажилладаг болсон гэхчлэн онцгой бүрэн эрхтэй Засагтай болсон бид.   

Анх зургаан сараар нэг удаа хэрэгжүүлнэ гэсэн энэ хуулийг гурван удаа сунгаж бүр 1,6 жил хэрэгжээд явж байна. Засгийн хувьд “Даварсаар даварсаар Дагвын орон дээр” гэгчээр энэхүү онцгой эрх эдлэх хугацаагаа  хуулиар дахин дахин сунгуулж “дураараа жиргэж” байгаа билээ. Гэвч энэ эрх мэдлээсээ ирэх оны эхнээс сална.  Энэ бол Засгийн газрын тухайд хүсэхээр зүйл биш.

Харин Сангийн яамнаас өргөн барихаар бэлдэж буй “Коронавируст халдварын цар тахлын үеийн эдийн засгийн сэргэлтийг эрчимжүүлэх тухай” хууль нь энэ Ковидын эсрэг хуулийн  дүрсээ хувиргасан үргэлжлэл юм уу гэж харагдахаар байгаа юм. Ялангуяа “энэ хуулийн зохицуулалт бусад органик хуультай зөрчилдвөл энэ хуулийг хэрэглэнэ” гэсэн онцгой заалтаас нь харвал. Энэ чинь хуулийг хуулиар дарсан бас л нэг онцгой эрх биш гэж үү. 

Өөрөөр хэлбэл Засгийн газар  Ковидын эсрэг хуулиар алдаж буй онцгой эрхийнхээ нэжгээд хэсгийг  энэ хуулиар эргүүлж авах гэж байна уу гэж уншигдахаар байна. Хардах эрхийнхээ хүрээнд энэ хуулийн төсөлд бас хэн хэний ямар эрх ашиг хавчуулагдаж байгаа вэ гэж асуучихмаар ч юм шиг. 

Г.Хан